به گزارش خبر، سمیرا نیازی کارشناس ارشد مالی و امور مالیات در یادداشت ارسالی با موضوع " از مالیات تکلیفی چه می دانید؟ " به پایگاه خبری گزارش خبر آورده است؛
مالیات یکی از مهمترین ابزارهای دولت برای کسب درآمد و از آن مهم‌تر برای تنظیم سیاست‌های اقتصادی بخش عمومی است.
اما مالیات انواع مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها مالیات تکلیفی یا (Withholding taxes) است که به اختصار به آن WHT نیز گفته می‌شود. تقریبا اکثر قریب به اتفاق شرکت‌ها، کسب‌وکارها و افراد حقیقی با بحث مالیات تکلیفی روبرو هستند. اما در بسیاری از مواقع متاسفانه مودیان مالیاتی اطلاع چندانی از نحوه‌ی محاسبه و پرداخت آن ندارند.
مالیات تکلیفی در حقیقیت بخشی از مالیات بر درآمد اشخاص است که تکلیف کسر و پرداخت آن براساس احکام قانونی مرتبط با برخی از منابع مالیات بر درآمد بر عهده پرداخت کنندگان وجوه است. در مالیات تکلیفی در صورتی که شما دریافت‌کننده خدمات باشید، موظف هستید در قرارداد با اشخاص ثالث از شخص کسبکننده درآمد، مالیات را کسر و به اداره دارایی واریز نمایید. چنانچه شما ارائه کننده خدمات هستید، کارفرما موظف است از شما مالیات را کسر و به اداره دارایی پرداخت نماید. مالیات عملکرد نیز پس از آن که صورتحساب سود و زیان شرکت تنظیم شد بایستی به میزان ۲۵% رقم سود خالص شرکت به عنوان مالیات کارکرد محاسبه و ثبت شود. به طور کلی مالیات های تکلیفی یکی از انواع مالیات ها محسوب می‌شود، که اشخاص حقیقی و حقوقی برای پیشرفت کشور و ساخت زیر ساخت های کشور، موظف به پرداخت آن هستند. این نوع مالیات به چند نوع دسته‌بندی می‌شود.
مالیات تکلیفی به چه نوع مالیاتی گفته می‌شود؟
مالیات‌های تکلیفی به یک نوع از مالیات های برآمد میگویند که اخذ آن توسط خود سازمان مالیت صورت نمی‌گیرد و دریافت آن به عهده اشخاص حقیقی و حقوقی به عنوان واسطه قرار داده شده است.
به عنوان مثال این نوع مالیات را میتوانید در فیش حقوقی خود مشاهده کنید، ردیفی و هزینهای که به عنوان مالیات قید شده توسط شرکت یا اداره از شما کسر می‌شود و در پایان دوره مالی شرکت مکلف به پرداخت آن به صورت کامل به سازمان امور مالیاتی است.
تفاوت مالیات تکلیفی با مالیات بر عملکرد
مالیات های تکلیفی در کنار مالیات بر عملکرد از اصلی ترین منابع درآمد سیستم اجرایی کشور محسوب می‌شوند. البته این دو نوع مالیات تفاوت اساسی با هم‌دیگر دارند. مالیات عملکردی از درآمد و سود خالص اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت مستقیم از طریق سازمان امور مالیاتی گرفته می‌شود.
در مقابل مالیات عملکرد مالیات های تکلیفی قرار دارند. اگرچه این نوع مالیات هم به سود خالص و درآمد افراد اختصاص داده می‌شود. ولی وظیفه دریافت آن به عهده خود سازمان امور مالیاتی نیز نخواهد بود، گرچه سرانجام بایستی به خود سازمان مالیات، پرداخت شود.
نحوه محاسبه مالیات تکلیفی
برای محاسبه این نوع مالیات بایستی گفت که میزان آن به نوع تکلیفی بستگی دارد که قانونگذار برای هر شخص حقیقی و حقوقی در نظر گرفته است. به همین دلیل نیز مجموعه‌های ارائه‌دهنده خدمات که از سمت سازمان موظف هستند این نوع مالیات را دریافت کنند. علاوه بر این به سبب گستردگی برخی کارها همچون مجموعه‌ای که هزاران کارمند در اختیار دارد و بایستی مالیات تکلیفی را بر حقوق آنها اعمال کند، به محاسبه دقیق نیاز دارد.
خصوصیات مالیات تکلیفی
یکی از خصوصیات این نوع مالیات این است که سازمان امور مالیاتی، آن را سریع و آسان می تواند وصول کند.
دیگر اینکه هزینه پرداختی برای وصول آن بسیار کم می باشد.
این مالیات جزو منابع اطلاعاتی مربوط به مالیات سازمان امور مالیاتی می باشد.
انواع مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی در قوانین مربوط به مالیات های مستقیم، شامل انواع مختلفی که در ذیل اشاره می شود است:
- اجاره املاک (مطابق ماده 53 ، تبصره 9 )
- حقوق (مطابق ماده های اصلاحی 85 و86)
- مضاربه (مطابق ماده 102)
- حق الوکاله (مطابق ماده 103)
- نقل و انتقالات (مطابق ماده 59)
- اشخاص حقوقی و مؤسسه هایی که در خارج از کشور اقامت دارند. (مطابق ماده 107)
- مسئولین مربوط به رفع اختلاف اشخاص حقوقی (مطابق ماده 116)
- مؤسسات بیمه (مطابق ماده 109)
- منافع بلاعوض دارایی ها ( مطابق ماده 123)
- نقل و انتقالات سهام ( مطابق ماده 143)
- مسئولیت آخرین سرپرست شخص حقوقی و مدیران رفع اختلاف و ضامن های آن ها (مطابق ماده 118)
- مالیات بر ارزش افزوده
- مالیات تکلیفی حق الزحمه ها ( ماده 104 )
مالیات تکلیفی، مالیات حقوق
یکی از شناخته شدهترین مالیات تکلیفی در میان حقوق بگیران، مالیات تکلیفی حقوق به شمار میرود. در این نوع از مالیات کارفرمایان مکلفاند در زمان پرداخت حقوق کارکنان خود، مالیات بر درآمد حقوق را از آن کسر کرده و در زمان مقرر به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.
در اصل، این مالیات که از حقوق کارکنان کسر شده است، با واسطه از طریق کارفرمای آنها به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود و خود کارکنان در پرداخت آن هیچ گونه نقشی ندارند.
مالیات تکلیفی اجاره املاک
در این نوع مالیات یک نکته مهم وجود دارد و آن این است که این نوع مالیات به املاکی تعلق می گیرد که توسط یک شخص حقوقی اجاره شده باشد. شخص حقوقی که ملک استیجاری را در اختیار دارد، موظف است که مالیات بر درآمد اجاره ملک صاحب خانه را در هر ماه به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند و فیش پرداختی را به صاحب خانه تسلیم کند.
دقت داشته باشید که این نوع مالیات برای اجاره ملک به شخص حقوقی می باشد و اگر صاحب خانه ملک خود را به شخق حقیقی اجاره داده باشد، مالیات بر درآمد اجاره را باید سالانه خودش پرداخت کند.
در رابطه با مالیات تکلیفی اجاره املاک یک نکته بسیار مهم وجود دارد و آن این است که فقط از املاکی مالیات تکلیفی اجاره املاک دریافت می‌شود که از طریق یک شخص حقوقی به اجاره رفته باشند.
طبیعی است چنانچه ملک خود را به اشخاص حقیقی اجاره داده باشید، پرداخت مالیات بر درآمد اجاره املاک آن سالیانه و به صورت مستقیم از طریق خود شما صورت میگیرد و پرداخت آن به صورت مالیات تکلیفی منتفی می‌شود.
نحوه محاسبه مالیات تکلیفی اجاره براساس صدر ماده 53 ق.م.م است که بیان می‌کند «کل مال‌الاجاره اعم از نقدی و غیرنقدی پس از کسر 25 درصد بابت هزینه‌ها و استهلاک‌ها و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره.
براساس این ماده قانونی هر مبلغی که شما به عنوان اجاره پرداخت می‌کنید باید در 75 درصد ضرب کنید تا 25 درصد استهلاک و هزینه ملک از آن کم شود. مبلغی که به دست می‌آید؛ درآمد مشمول مالیات اجاره است.
سپس چنانچه موجر شما شخص حقوقی باشد باید ضرب در 25 درصد شود و اگر شخص حقیقی بود باید ضرب در نرخ ماده 131 شود که پلکانی است. یعنی تا میزان 500 میلیون ریال 15 درصد، 500 میلیون ریال بعدی 20 درصد و ماب‌الاختلاف هر چقدر باقی ماند 25 درصد است.
مالیات های تکلیفی بر حق الوکاله
هر نوع وکالتی از وکالت دادگستری گرفته تا شخصی که حق وکالت برای انجام امور منحصربه‌فردی را دریافت می‌کند، شامل مالیات تکلیفی خواهد بود.
براساس قانون مالیات مستقیم و آنچه که به صراحت در ماده ۱۰۳ این قانون ذکر شده است. وکلا موظف هستند تا در قراردادهای خود میزان ۵ درصد از حق الوکاله را به عنوان مالیات قید کنند و بعد به سازمان مالیات پرداخت نمایند.
مالیات های تکلیفی برای موسسات بیمه
در رابطه با مالیات تکلیفی موسسات بیمه به صورت شفاف در تبصره ۵ ماده ۱۰۹ قانون مالیات مستقیم اشاره شده است. آن دسته از موسسات بیمهی خارجی خود به قبول بیمه اتکایی توسط موسسات بیمه داخلی درآمد کسب میکنند.
بایستی ۲ درصد از حق بیمه های دریافتی خود را که به کشور ایران مرتبط است را به عنوان مالیات دریافت کنند و سپس به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند. البته وظیفه دریافت این مبلغ به عهده بیمه ایرانی است که در حال همکاری با موسسات خارجی است. مهلت پرداخت آن نیز یک ماه پس از دریافت این میزان مالیات است.
مالیات های تکلیفی برای نقل و انتقال سهام
یکی از مالیات های معروف مالیات تکلیفی مالیات نقل و انتقال سهم است. برای این مورد نیز پیش بینی های لازم در قانون به عمل آمده است.
براساس ماده ۱۴۳ قانون مالیات مستقیم، تکلیف اخد مالیات از سمت قانون گذار به عهده شخصی گذاشته شده است که انتقال سهم را انجام میدهد. براساس این قانون انتقال دهنده سهم تحت هر عنوانی بایستی حدود ۴ درصد از ارزش سهم خود را به عنوان مالیات کم کرده و سپس به سازمان مالیات تحویل دهد.
مالیات های تکلیفی پزشکان
مالیات‌های تکلیفی برای پزشکان عمر کوتاهی دارد و از زمان تدوین و ارائه قانون بودجه سال ۹۸ مطرح شده است. پس از بررسی‌های به عمل آمده نیز در پایان همان سال ۹۸ نیز سامانه مالیات تکلیفی پزشکان نیز در سایت سازمان امور مالیاتی راه اندازی شد. علاوه براین، این نوع مالیات در قانون مالیات های مستقیم نیز وارد شد.
براساس قانون مالیات تمام مراکز درمانی چه دولتی و چه خصوصی، چه وابسته به نهاد خاصی باشند یا این که به صورت خیره و خودگردان اداره شوند؛ بایستی ۱۰ درصد از حق‌الزحمه را که به کادر پزشکی خود اختصاص می‌دهند به عنوان مالیات‌های تکلیفی کسر کنند و در مهلتی تعیین شده با ادراه امور مالیاتی پرداخت نمایند.
در آخر این که انواع مختلف دیگری از مالیات های تکلیفی نیز تعیین شده است مانند مالیات بر مزایده، مالیات بر ارزش افزوده و مواردی از این دست که میزان دقیق آن و شرایط حاکم بر آن در قانون به صورت شفاف قید شده است.
میزان جریمه افراد متخلف مالیات تکلیفی
هر شخص حقیقی و یا حقوقی که در پرداخت مالیات تکلیفی کوتاهی و تخلف کند، به میزان 20% از مالیاتی را که باید پرداخت می کرده و انجام نداده، جریمه می شود. علاوه بر آن هم در برابر هر ماه دیرکرد این جریمه، به میزان 5/2% به این مقدار اضافه می شود. در نظر داشته باشید که این درصد در مبالغ بالا میزان قابل توجهی می شود.
با توجه به قوانین مالیات های مستقیم حتی اگر هم که موسسات دولتی، وزارت خانه ها و یا شهرداری ها در پرداخت مالیات تصویب شده کوتاهی کنند و در زمان مقرر پرداخت نکنند، بر اساس قانون تخلفات اداری جریمه می شوند.
حتی اگر زمانی که شخص حقیقی و یا حقوقی مالیات تکلیفی را از مودی خود دریافت نکرده باشند، باید در زمان مقررشده آن را پرداخت کند و در غیر این صورت بر اساس قانون، شامل جرایم و مجازات می شود، زیرا قانون به این صورت است که پرداخت به موقع این مالیات برای واسطه آن می باشد و در صورت عدم پرداخت برای همان واسطه جریمه درنظر گرفته می شود.
توجه داشته باشید که در نهایت اگر این مالیات به سازمان پرداخت نشود، با توجه به قوانین این سازمان، بر اساس مجازات درجه ششم، شخص واسطه پرداخت از 3 ماه تا 2 سال به حبس تعزیری و یا مجازات های دیگر محکوم شود.
شرایط بخشودگی جرایم مالیات های تکلیفی
بعضی از مودیان به تکالیف قانونی خود در زمان مقرر عمل کرده و براساس شرایطی از تسهیلاتی برخوردار خواهند شد. این وظایف میتوان شامل تسلیم به موقع اظهارنامه وترازنامه و حساب سود و زیان باشد. علاوه بر این پرداخت کننده هایی که نسبت به کسر مالیات های حقوق و پرداخت آن و پذیرش برگ مطالبه مالیات های تکلیفی اقدام کنند از مشوق‌هایی برخوردار خواهند شد.
این پرداخت‌کننده‌ها در صورت پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات متعلقه شامل تسهیلات تبصره ۱ ماده ۱۹۰ قانون مذکور هستند. در این راستا وظایفی برای روسای امور مالیاتی بعد از انجام توافق با پرداخت‌کننده مالیاتی در نظر گرفته شده است.
از جمله این وظایف اخذ درخواست ترتیب پرداخت از پرداخت‌کننده و صدور دستور ثبت و تهیه قبض مالیاتی است. در این صورت امکان بهره‌مندی از تسهیلات مشوق تا میزان ۸۰ درصد جرایم برای پرداخت‌کننده‌ها میسر خواهد بود.
نحوه پرداخت مالیات تکلیفی
از آن‌جایی که اشخاص حقیقی و حقوقی واسط پرداخت این نوع مالیات هستند و زمان مشخص شده برای آن یک ماه پس از کسر این نوع مالیات از حقوق یا خدمات است. برای پرداخت این نوع مالیات مهم اشخاص واسط بایستی به نزدیک‌ترین حوزه مالیاتی خود مراجعه نمایند و فیش مربوط به مالیات تکلیفی را دریافت نمایند.
بعد از تکمیل فیش میتوان برای پرداخت آن اقدام نمود. البته سازمان امور مالیاتی در حال برنامهریزی برای تکمیل یک سامانه آنلاین برای پرداخت این نوع مالیات است.
چرا باید مالیات تکلیفی را پرداخت کنیم؟
به طور کلی مالیات درآمدی است که دولت برای برطرف کردن هزینه های خود از مشمولان قانونی آن را دریافت می‌کند و مشمولان مکلف به پرداخت آن هستند. این مالیات های تکلیفی، به دنبال دیگر مالیات ها در حقیقت بخشی از هزینه دولت را در اداره کشور فراهم می‌کند.
مالیات تکلیفی تنها شامل حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان نمیشود و مشمولان دیگری نیز دارد. در حقیقت هر گونه پرداختی به شخص ثالث حتی در صورتی که جزء کارگران یا پرسنل نباشد بایستی درصدی از آن که در قانون معین شده است کسر و در مدت زمان مشخص شده به نان و مشخصات فرد دریافت‌کننده به حساب سازمان امور مالیاتی واریز شود.
اهمیت ثبت حسابداری مالیات های تکلیفی
سهل‌انگاری در پرداخت مالیات تکلیفی حاوی جرایم منحصربه‌فرد و در برخی از موارد بسیار سنگین خواهد بود. شیوه‌های بسیار مختلفی برای ثبت حسابداری مالیات‌های تکلیفی وجود دارد. این شیوهها معمولا به کمک نرم افزارهای مرتبط در این حوزه به سرعت انجام می‌شود و برای حسابرسی سالانه حاوی اهمیت بسیار زیادی است.
کلام آخر
در واقع مالیات تکلیفی نوعی از مالیات بر درآمد است که گروهی از اشخاص حقیقی یا حقوقی وظیفه دریافت آن از سایر اشخاص و سپس پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی را بر عهده دارند. در حقیقت این نوع مالیات یکی از گروههای بسیار مهم در انواع صورت ها و گزارشات مالی محسوب می‌شود که در اواخر هر دوره مالی برای برآورد دقیق کارکرد یک مجموعه بایستی آن را در نظر گرفت.